Anekdotisch bewijs is géén bewijs

“Hey allemaal! Ik heb tips nodig over de staart- en maneneczeem van mijn pony. Welke middelen hebben jullie allemaal geprobeerd? Ik heb al wat gelezen over het gebruik van appelazijn, maar ik ben benieuwd naar jullie ervaringen. Alle tips zijn welkom! 🐴💬 #Staartenmaneneczeem #SME #Zomereczeem #Durftevragen”

Dit soort vragen zie je met grote regelmaat op sociale media voorbijkomen. Vervolgens regent het adviezen over de juiste verhoudingen water:appelazijn, het gebruik van paardenkastanjezalf, aloë vera, kleefkruid, etherische oliën en bioresonantie. Deze adviezen komen van mensen wiens paarden echt baat hebben gehad bij deze remedies en therapieën.

Hoewel goedbedoeld en oprecht, zijn dergelijke adviezen gebaseerd op wat we anekdotisch bewijs noemen. Dit is niet-wetenschappelijk bewijs dat voortkomt uit persoonlijke of professionele ervaringen. In het geval van een behandeling met een middel of een therapie zou je het ‘tevreden gebruikersbewijs’ kunnen noemen. Hoewel dit type bewijs krachtig en overtuigend kan lijken, heeft het aanzienlijke beperkingen, vooral bij het beoordelen van de effectiviteit en veiligheid van behandelingen.

Behandelingen die echt succesvol zijn leveren natuurlijk bergen anekdotisch bewijs op. Maar dat komt bovenop klinische ervaring van dierenartsen en bewijs uit degelijk wetenschappelijk onderzoek.

Subjectief

Ten eerste is individuele ervaring per definitie subjectief en kan worden beïnvloed door zogenaamde perceptuele vertekeningen zoals het placebo-effect en het pygmalion-effect. In dit artikel lees je daar meer over.

Een ander nadeel van anekdotisch bewijs is dat het gaat over een ander paard dan het jouwe. Wat voor het ene paard werkt, werkt mogelijk niet voor een ander paard. Verder kan het zo zijn dat een behandeling inderdaad op korte termijn helpt, terwijl er op lange termijn bijwerkingen of schadelijke effecten kunnen optreden. Alleen mist dat deel van de informatie vaak. Je leest alleen over het succesvolle begin van de behandeling.

Selectieve waarneming

Anekdotisch bewijs is bijna altijd vertekend, omdat mensen vaak geneigd zijn om alleen positieve ervaringen te delen en negatieve ervaringen te negeren of te bagatelliseren. Dit geeft een scheef beeld van de daadwerkelijke effectiviteit van een behandeling.

Ook bij de ontvanger van de boodschap zien we dit gebeuren. Als je stalgenoot je enthousiast vertelt over haar ervaringen met appelazijn tegen zomereczeem, onthoud je dat vaker, beter en langer dan de ervaringen van iemand anders die vertelde dat de jeuk alleen maar erger werd omdat de azijn de geïrriteerde huid verder had beschadigd.

Individuele interpretaties

Mensen geven subjectief betekenis aan hun ervaringen en waarnemingen. We hebben onze eigen achtergrond, overtuigingen en vooroordelen, die van invloed kunnen zijn op hoe we gebeurtenissen interpreteren en begrijpen. Als je ervan overtuigd bent dat homeopathie een effectieve behandelmethode is, zul je een verbetering in de gezondheidstoestand van je paard uiteraard zien als het resultaat van de remedie die je homeopaat heeft voorgeschreven.

Toeval

We hebben de neiging om patronen te zien in toevallige gebeurtenissen en kunnen deze interpreteren als bewijs voor onze overtuigingen, zelfs als er geen oorzakelijk verband is. Anekdotisch bewijs is vaak gebaseerd op een klein aantal ervaringen. Dit maakt het moeilijk om te bepalen of de waargenomen resultaten toevallig zijn of niet.

In tegenstelling tot gedegen bewijs uit wetenschappelijk onderzoek, is er bij anekdotisch bewijs geen controlegroep van paarden de therapie of het middel niet hebben gekregen. Of de resultaten al dan niet op toeval berusten, kun je dus niet terug zien door beide groepen te vergelijken.

Niet-representatieve steekpoef

De paarden waar je op sociale media over leest, zijn niet op een willekeurige manier geselecteerd. Vaak zijn het vooral paarden met een bepaalde ernst van de aandoening of paarden die niet goed reageerden op conventionele behandeling. Hun eigenaren hebben vaak al een voorkeur voor alternatieve of complementaire zorg. De ervaringen zijn daarom niet representatief voor alle paarden met zomereczeem.

Maar is het dan helemaal nutteloos?

Omdat er geen controle is over placebo-effecten, subjectieve waarneming, interpretatie, toevalsfactoren en representativiteit, is het onmogelijk om te concluderen dat een behandeling gezorgd heeft voor klinische verbetering. Misschien wel, maar misschien ook niet.

Toch betekent dit niet dat anekdotisch bewijs waardeloos is. Het kan waardevolle inzichten en ideeën opleveren. Gebrek aan bewijs is immers niet hetzelfde als een gebrek aan effectiviteit. Door hun ervaringen te delen, kunnen paardeneigenaren en behandelaars eraan bijdragen dat mogelijk interessante behandelingen vaker in de spotlights komen te staan. Dit kan er vervolgens toe leiden dat de wetenschappelijke wereld er meer en gerichtere aandacht aan gaat besteden.

Tenslotte

Het is belangrijk om open te staan voor nieuwe ideeën, maar ook om kritisch te blijven. Zoek betrouwbare en feitelijke informatie op. Overleg met je dierenarts als je een nieuwe of onconventionele behandeling wilt gebruiken bij je paard.

Je wilt meer weten

Hou je van dit soort uitgebreide en objectieve informatie over paarden? Mijn boeken staan er vol mee! Toegankelijke, wetenschappelijk onderbouwde kennis, inzichten en adviezen die jou en je paard gaan helpen.