Het verlies van een dierbare -waaronder met nadruk ook een paard- kan een diepgaand gevoel van verdriet en verwarring met zich meebrengen. Om deze emoties te begrijpen en ermee om te gaan, hebben psychiater Elisabeth Kübler-Ross en psycholoog David Kessler vijf fasen van rouwverwerking geïdentificeerd: ontkenning, woede, onderhandeling, depressie en acceptatie.
Wat echter soms vergeten of onderschat wordt, is dat je dit proces, voorafgaand aan de euthanasie van je paard, al doorlopen hebt. Dit wordt anticiperende rouw genoemd, waarbij je rouwt om het verlies dat nog moet komen. Het is een complexe en emotioneel uitdagende tijd, maar het is ook een belangrijk onderdeel van het totale rouwproces. Het stelt je in staat om je voor te bereiden op het verlies, om al een beetje afscheid te nemen en om steun te zoeken bij anderen die hetzelfde doormaken.
Voorwerk
Als je onlangs je paard, pony of ezel verloren hebt, helpt het misschien als je ziet dat je het ‘voorwerk’ als het ware al hebt gedaan. Kijk eens terug naar hoe je door het eerste rouwproces heen bent gekomen en leer ervan of put er vertrouwen uit dat je het aankunt.
Sunny en Karel
Laten we, om de overeenkomsten te zien, het anticiperende rouwproces van Benthe en haar hoefbevangen paard Sunny naast het ‘gewone’ rouwproces van Jolande leggen die haar pony Karel, met ernstige PPID, heeft moeten laten inslapen.
Fase 1: Ontkenning
In deze fase weiger je het verlies te accepteren, omdat het zo verschrikkelijk is om de realiteit van de situatie onder ogen te zien.
- Benthe kan niet accepteren dat Sunny geëuthanaseerd zou moet worden. Ze zegt: “Dit kan niet waar zijn. Sunny is altijd kerngezond geweest. Dit moet een vergissing zijn.”
- Jolande heeft ook veel moeite om te aanvaarden dat Karel er echt niet meer is. Ze zegt: “Ik kan gewoon niet geloven dat hij weg is. Elke ochtend voelt het alsof hij gewoon in de wei staat te wachten tot ik hem kom halen.”
Fase 2: Woede
Nadat de ontkenning langzaam vervaagt, komt er boosheid voor in de plaats. Je kunt woedend worden over het verlies en je steeds de vraag stellen waarom dit is gebeurd.
- Benthe: “Waarom nou míjn paard? Dit is zo oneerlijk! Waarom moet juist Sunny deze rotziekte doormaken?“
- Jolande: “Dit heeft Karel niet verdiend. En ik ook niet! Het voelt alsof alles tegen me is; alsof het universum me gewoon wil zien lijden! Het is zo verdomd frustrerend!“
Fase 3: Onderhandelen
In deze fase probeer je manieren te vinden om het aanstaande verlies te voorkomen of het feitelijke verlies te verzachten. Je gaat bijvoorbeeld onderhandelen met jezelf, met anderen, of zelfs met een hogere macht.
- Benthe probeert te onderhandelen met de dierenarts: “Misschien kunnen we nog een alternatieve behandeling proberen? Ik wil alles doen om haar te redden. Alsjeblieft!“
- Jolande onderhandelt met zichzelf over of ze het anders had kunnen doen om het verlies te voorkomen: “Als ik de medicatie had opgehoogd, zou hij nu misschien nog steeds bij me zijn. Misschien had ik harder moeten vechten om hem te redden; harder moeten zoeken naar een oplossing. Aan de andere kant, heb ik toch alles op alles gezet?“
Fase 4: Depressie
Wanneer onderhandelen niet langer effectief is, ontstaat er een gevoel van verdriet en hopeloosheid. Dit kan zelfs leiden tot depressie, waarin je je totaal overweldigd en verloren kunt voelen.
- Benthe: “Ik ben zó verdrietig en machteloos. Hoe kan ik ooit zonder Sunny leven? Zij is alles voor me.”
- Jolande is uiteraard ook diepbedroefd na het verlies en heeft enorme moeite om te wennen aan het leven zonder Karel. Ze zegt: “Ik voel me volkomen leeg en verloren zonder hem. Hij heeft echt een enorm gat in mijn leven achtergelaten. Ik heb geen idee hoe ik hier weer uitkom.”
Fase 5: Aanvaarding
Uiteindelijk bereiken mensen een stadium waarin ze het verlies kunnen aanvaarden en beginnen te wennen aan de nieuwe realiteit. Als je in deze fase aankomt, betekent dit niet dat je het verlies vergeten bent of dat je er niet meer om rouwt. Het wil alleen zeggen dat je manieren hebt gevonden om ermee om te gaan en verder te gaan met je leven.
- Benthe komt tot het punt dat ze accepteert dat ze haar paard moet laten gaan. Ze zegt het zelfs hardop tegen Sunny: “Het is heel erg moeilijk om afscheid van je te nemen, maar ik weet en begrijp dat het de beste oplossing is voor jou. Ik zal je altijd in mijn hart dragen, Sunny.”
- Ook Jolande bereikt deze fase: “Hoewel het een van de moeilijkste beslissingen is die ik ooit gemaakt heb, begrijp ik dat het moment gekomen was om Karel te laten gaan. Ik koester de herinneringen aan onze tijd samen en troost me met het idee dat hij nu geen pijn meer heeft.”
Een pad van liefde en herinnering
Het is belangrijk om te onthouden dat iedereen dit proces op zijn eigen manier doormaakt. Er is geen juiste of verkeerde manier om te rouwen. Het is een persoonlijk proces dat tijd en geduld vergt. Het is oké om hulp te zoeken en je gevoelens te delen met anderen. Het is een moeilijke reis, maar ook een pad van heling. En hoewel het erg moeilijk kan zijn, is het ook een pad van liefde en herinnering aan je geliefde paard, pony of ezel.
In liefde loslaten : de laatste reis van je paard
Deze tekst komt uit Het boek ‘In liefde loslaten : de laatste reis van je paard‘. Dit boek behandelt op een zo objectief en duidelijk mogelijke manier alle aspecten van euthanasie bij paarden, pony’s en ezels.
Je krijgt je maatje er niet mee terug, maar wie weet kan het een heel klein beetje de scherpe randjes van het verdriet af slijpen, als je meer over dit onderwerp weet. Hoe minder vraagtekens je hoeft te zetten, hoe meer je je kunt concentreren op het allerbelangrijkste: het afscheid van je trouwe vriend of vriendin.
